DJ lessen

Turntablism is een techniek waarbij de dj, de turntablist, zijn draaitafels (turntables) als muziekinstrument gebruikt door met platen, traditioneel veelal hiphopmuziek, te scratchen en andere technieken toe te passen. Hij probeert daarmee ofwel bestaande muziek ritmisch te ondersteunen ofwel volledig nieuwe muziek te ‘componeren’.

De draaitafel als instrument

Er zijn verschillende mogelijkheden om de draaitafel als instrument te gebruiken, namelijk:

(Beat)Juggling (met 2 platen tegelijkertijd)

het creëren van een nieuw ritme door de beats van twee verschillende platen af te wisselen

Scratching (met geluiden op 1 plaat)het handmatig op en neer bewegen van de plaat waardoor een krassend – scratchend – geluid ontstaat; in essentie is dit meestal ritmisch en niet melodisch, maar met enige oefening kunnen samples van instrumenten op plaat dusdanig bewerkt worden dat men een melodie kan spelen. Een veel gebruikt middel om e.e.a. te vergemakkelijken is de ‘clocktave’, ontwikkeld in 2004 door de Nederlandse dj’s Sjam en Kypski, en vertegenwoordigt een plaat met octaven van verschillende instrumenten na elkaar, ieder telkens precies gedurende één rotonde van de plaat, waardoor met een codesysteem melodielijnen nagebootst kunnen worden. Voorheen werden primitieve melodielijnen ‘gespeeld’ met de zogenaamde ‘test-tones’ op scratchplaten, met behulp van de pitch-controle, waarmee de snelheid van de draaitafel beheerst kan worden. Dit laatste werd vooral door de zogenaamde battle-dj’s gedaan, de instrumentalist op de draaitafel is nog uiterst zeldzaam.

Routines het afwisselen van scratchen, jugglen, test-tones, body-tricks en alle denkbare gimmicks om het publiek te vermaken. In geval van een battle (wedstrijd) ook zo veel mogelijk gericht op het intimideren van de tegenstander(s), een-op-een, door middel van dissing (tegenstander verbaal, op plaat, bespotten).

Teams / Bands

twee of meer turntablists die samen tegelijk een muzikale compositie maken, en daarbij ieder een ‘instrument’ nabootsen met de draaitafel.

Ontstaansgeschiedenis

De uitvinder van de scratch is Grand Wizard Theodore, die per ongeluk zijn hand op de plaat zette om deze tot stilstand te brengen toen diens moeder hem iets vroeg wat hij niet kon verstaan door het volume. Vervolgens is scratching snel opgepikt en verder ontwikkeld door dj’s als Grandmaster Flash en Jam Master Jay in de Bronx, New York. Toen het nummer Rockit van Herbie Hancock uitkwam, waarop Grandmixer DST scratchte, werd een groot aantal aspirant-turntablist hierdoor geïnspireerd, zoals dj’s Qbert, Mix Master Mike en Disk. De jaarlijkse wereldkampioenschappen, georganiseerd door DMC, hebben ook bijgedragen aan het bekend worden van turntablism. Al snel werden turntablist-teams opgericht zoals de supermen (NY), Invisible Skratch Piklz (SF), Beat Junkies (SF) en de X-Men (tegenwoordig de Xecutioners).

Tegenwoordig is scratchen zelfs hoorbaar in veel mainstream popliedjes en spelen turntablists mee in ‘gewone’ bands (Nelly Furtado, Linkin Park, maar ook Herbie Hancock met DJ Disk). De Bay-Area (San Francisco) is nog steeds een vruchtbaar gebied voor de verdere ontwikkeling van turntablism, met namen als D-Styles, Toadstyle en Ricci Rucker als aandrijvers van nieuwe ontwikkelingen. In Nederland zet onder andere DJ Kypski zich in voor de muzikale benadering van scratchen. De band C-mon & Kypski, waarbij de leden ieder meerdere instrumenten live spelen, wordt in de eerste plaats geïnspireerd door de draaitafel als instrument, waar omheen de andere instrumenten gearrangeerd worden.

Het mixen vindt zijn oorsprong in het midden van de jaren zeventig toen diskjockeys in clubs en discotheken meer gingen doen dan het louter aan- en afkondigen van de gedraaide nummers. Enerzijds werd begonnen met het spreken op de maat van (instrumentele delen van) de muziek (de oorsprong van het zogenaamde rappen) en anderzijds maakten de dj’s een dusdanige overgang tussen de nummers, dat men gewoon kon blijven verderdansen. Eind jaren zeventig begon het mixen aan een opmars in de Nederlandse discotheken, dat reeds toen door een zekere incrowd tot ‘draaikunst’ werd verheven. Uit die tijd stammen ook de zogenaamde “DJ battles”, competities waarin dj’s het tegen elkaar opnemen, met toenmalige wereldkampioenen als DJ Cash Money (New York).

Sinds eind jaren tachtig zijn de dj’s die in discotheken, clubs en op dansfeesten draaien vrijwel allen mixende dj’s (in tegenstelling tot het merendeel van de radio-dj’s). Naast de keuze van de gedraaide nummers werd ook de mixvaardigheid een belangrijke succesfactor voor een dj. Op internationaal niveau genieten naast Amerikaanse en Engelse, vooral ook de Nederlandse dj’s grote bekendheid en aanzien in de danswereld vanwege hun mixvaardigheden (en later ook hun productievaardigheden). De bekende voorbeelden daarvan zijn DJ Tiësto, Armin van Buuren, Afrojack, en Ferry Corsten.[1]

Standaardbenodigdheden

• Platen-, cd-speler met pitch-control en/of computer
• Een mengpaneel of mixer
• Een hoofdtelefoon
• Een geluidsinstallatie

In plaats van platen- of cd-spelers, worden ook computers (al of niet met mixsoftware) als geluidsdrager gebruikt. Het overgrote deel van de dj’s gebruikt anno 2010 echter cd-spelers. Omdat cd-spelers aanvankelijk niet de fysieke bewerkingsmogelijkheden van een platenspeler hadden, is de platenindustrie lange tijd (ten behoeve van dj’s) doorgegaan met de productie van vinyl (platen). Cd’s werden eenvoudigweg niet of nauwelijks gebruikt door mixende dj’s omdat de beschikbare cd-spelers niet secuur genoeg reageerden op ‘commando’s’ van de dj (starten, stoppen, afspeelsnelheid bijstellen et cetera). Rond het jaar 2000 kwam daar verandering in met de komst van cd-spelers die qua bewerkingsmogelijkheden grote overeenkomst vertoonden met platenspelers. Wereldwijd is de meest gebruikte platenspeler voor het mixen de Technics 1200-serie.[2][3]Een direct aangedreven (in tegenstelling tot met een snaar aangedreven) platenspeler met een mogelijkheid tot graduele aanpassing van de snelheid (pitch-control) op zowel 33 als 45 toeren per minuut. De in het professionele circuit meest gebruikte cd-speler is de Pioneer CDJ-serie.[4] Het gaat om een cd-speler waarop een grote ronde schijf is gemaakt die is bedoeld om de fysieke eigenschappen en daarmee de bewerkingsmogelijkheden van een vinylplaat na te bootsen. In 2009 heeft Pioneer daarvan een uitvoering op de markt gebracht (de CDJ 2000) waarbij de cd als geluidsdrager vervangen kan worden door een ‘harde schijf’. Deze speler kan niet alleen cd’s lezen en afspelen, maar ook opslagmedia als harde schijven van computers en USB-sticks, waarop muziek in allerlei formaten is opgeslagen.

Het mengpaneel (of: mixer) stuurt de binnenkomende signalen van de afspeelapparatuur (platenspeler, cd-speler en/of computer) naar de geluidsinstallatie. Het kenmerkende van een mengpaneel is dat hiermee de gescheiden binnenkomende signalen kunnen worden samengevoegd (gemengd) tot één uitgaand signaal. De wijze waarop een binnenkomend signaal bijdraagt aan het uitgaande signaal (volume, frequentieverdeling) kan per signaal worden geregeld door de dj.

De hoofdtelefoon is nodig om de binnenkomende signalen te horen die (nog) niet worden doorgestuurd naar de geluidsinstallatie (voorafluistering).

In veel gevallen zal ook een zogenaamde monitor benodigd zijn, een geluidsbox die dicht bij de dj staat, waardoor deze goed kan horen hoe het uitgaand signaal klinkt. In veel gevallen staat de dj immers op een plaats waar het geluid van de geluidsinstallatie enigszins vertraagd aankomt. Omdat de dj het uitgaande signaal wil mixen, moet het voor hem of haar goed hoorbaar zijn.

Algemene werkwijze

• Eerst zoekt de dj twee of meer nummers of fragmenten bij elkaar.
• Dan wordt eerst op de hoofdtelefoon het tempo (beats per minute, zie onder) van de nummers/fragmenten aan elkaar aangepast (met de pitch-control).
• Op het juiste moment kan de dj de nummers in elkaar laten overvloeien met behulp van het mengpaneel.

Er worden inmiddels vele verschillende werkwijzen en mixtechnieken toegepast, afhankelijk van de gebruikte muziekdragers (vinylplaten, cd’s, computers), het gebruikte mengpaneel en het beoogde effect van de overgang/opeenvolging van de muziek. In veruit de meeste gevallen wordt beoogd om de twee opeenvolgende muzieknummers qua tempo op elkaar te laten aansluiten. Dit tempo wordt uitgedrukt in beats per minute (bpm). Het gelijkmaken van de bpm-waarden van de nummers gebeurt door middel van de zogenaamde pitch-control: een knop waarmee de dj de afspeelsnelheid van de muziek (en dus het ritme) gradueel kan wijzigen.

De opeenvolgende (dans)nummers blijven door het mixen ononderbroken, waardoor het dansende publiek geen pauzes hoort c.q. ervaart tussen de muzieknummers.

bron: wikipedia